Robotik Kodlama Temel Tanımlar

Robot nedir ?

Robot, yeniden programlanabilen, maddeleri, parçaları, aletleri programlanmış hareketler ile işe göre taşıyan veya işleyen çok fonksiyonlu makinedir. Robotta olması gereken başlıca nitelikle olmalıdır. Bunlar;

• Algılama/hissetme: Robot çevresini algılayabilmelidir, örneğin sesleri, kokuları, ışığı veya dokunmayı/basıncı algılayabilmesi için gerekli sensörler/algılayıcıları taşımalıdır.
• Hareket: Robot bulunduğu ortamda hareket etmelidir. Örneğin tekerlekleri varsa bunları döndürerek, ayakları varsa yürüyerek veya pervanesi varsa bunun çekiş gücü ile hareket etmelidir. Robotun tamamen hareket etmesi söz konusu olabileceği gibi, bir kısmının hareket etmesi de yeterlidir. Örneğin Mars’ta örnek toplayan Sojourner, dört tekerlekli ve yüzeyde ilerleyebilen bir robottur. Canadarmise uzay mekiğine monte edilen bir robot koldur sadece parçaları hareket etmektedir.
• Enerji: Robotun bir güç kaynağının olması gerekmektedir. Robotun güneş enerjisiyle, elektrikle ya da pille çalışması söz konusu olabilir.
• Zekâ: Robotun zekâya sahip olması gerekir. Bu noktada robotun bir programcı tarafından yapması gereken iş için programlanması gerekmektedir.

Robotiğin Tarihçesi; Robot fikri ve kavramı, yunan mitolojisine kadar dayanan bir olgudur. Günümüzde robotik alanında kullanılan mekanik sistemlerin çoğunun temeli antik yunan zamanlarına dayanmaktadır. İlk dizayn olarak, Leonardo da Vinci’nin ortaya çıkardığı insansı robot (humanoid robot) dizaynı kabul edilebilir. Söz konusu dizayndaki yapı, el sallama, oturma kalkma, hareketli boyun bölgesi gibi esasları içermektedir. MÖ 3000 yıllarına kadar uzanmaktadır. Eski Mısır, eski Yunan ve Anadolu medeniyetlerinde otomatik su saatleri benzeri makinaların geliştirildiği bilinmektedir. Homerus’un İlyada eserinde insan yapımı kadın hizmetçiler anlatılmaktadır. MÖ 100 yıllarında yaşamış olan İskenderiye’li bir mühendisin otomatik açılan kapılar, fiskiyeler vb düzenekleri su ve buhar gücü ile çalıştırdığı eski kitaplarda yazılmaktadır. Daha yeni çağlarda Leonardo da Vinci’nin yürüyen mekanik aslanı olduğu söylenmektedir. Bu süreç içinde özellikle batı dünyasında iyi bilinmeyen El Cezeri’nin (MS 12 yy) robot teknolojisi konusunda çok sayıda ve zamanına göre çok ileri öneri ve uygulamaları bulunmaktadır.

Robot sözcüğü, ilk olarak 1921 yılında bir tiyatro oyununda Çek Cumhuriyeti vatandaşı yazar Karel Capek tarafından kullanılmıştır. (Oyunun konusu ise, insanın robotu buluşu sonrası, robotun insanı yok edişiydi.) Roboti kelimesi Çek dilinde esaret ve angarya kelimelerini ifade etmektedir. İngilizce’de roboticist olarak geçen kelime ise Türkçe’ye robotbilimci olarak çevrilebilir. Türk Dil Kurumu’nun sözlüğünde robot “belirli bir işi yerine getirmek için manyetizma ile kendisine çeşitli işler yaptırılabilen otomatik araç” şeklinde tanımlanmaktadır.

1937-1938 yıllarında, Westing House şirketi ELEKTRO adlı ürünü ortaya çıkardı. Söz konusu insansı robot yürüyebiliyor, konuşabiliyor ve sigara içebiliyordu. ELEKTRO adlı robot 1939 Dünya Bilişim Fuarı’nda sergilendi. 1941 yılında bilim kurgu yazarı Isaac Asimov robotik teknolojisini ifade ederken robot kelimesini kullanmış, söz konusu teknolojinin gelecek nesillerin odağı olacağını belirtmiştir. 1942 yılında yine yazar Isaac Asimov, Robotiğin Üç Yasası adlı taslağı bilim kamuoyuna sunmuştur. Söz konusu üç yasaya sonradan bir adet ekleme de (literatürde ‘law zero’ olarak geçmektedir) yapılmıştır.

• 1. Yasa : Bir robot, bir insana zarar veremez ya da zarar görmesine seyirci kalamaz.
• 2. Yasa : Bir robot, birinci kuralla çelişmediği sürece bir insanın emirlerine uymak zorundadır.
• 3. Yasa : Bir robot, birinci ve ikinci kuralla çelişmediği sürece kendi varlığını korumakla mükelleftir.
• Law Zero(Sıfırıncı Yasa) : Bir robot insanlığa zarar veremez veya hareketsiz kalarak insanlığın zarar görmesine izin veremez. Bu yasadan sonra 1.yasa “bir robot, sıfırıncı yasayla çelişmediği sürece, bir insana zarar veremez veya hareketsiz kalarak bir insanın zarar görmesine izin veremez.” şeklinde değiştirilmiştir.

• Rusya, 4 Ekim 1957’de ilk yapay otonom uydu olan Sputnik-1’i başarı ile yörüngeye oturtmuştur.
• 1964 yılında M.I.T. ve Stanford Üniversitesi’nde ilk yapay zeka laboratuvarları açıldı.
• 1973 yılında, Ichiro Kato tarafından gerçeklenen WABOT-1 adlı robot, ortalama 1,5 yaşında bir çocuğun zekasına sahip robot olarak tarihte kendine yer buldu.
• 1981 yılında Shigeo Hirose tarafından yapılan Titan II adlı robot, merdiven inip çıkma yeteneğine sahip ilk robot oldu.
• Yine 1997 yılında, IBM’in ürettiği ‘Deep Blue’ süper bilgisayarı Dünya tarihinin önde gelen satranç ustalarından biri olarak kabul edilen Gary Kasparov’uyendi. Bu durum bir ilk olarak tarihte yerini aldı.
• 1997 yılının son dönemlerinde Honda, P3 adlı robotunu sergiledi. Söz konusu robot Dünya’da ilk tam-otonom insansı robot olma niteliğini taşımaktadır.
• 1998 yılında Sony, ilk robotik köpeği piyasaya sunmuştur.
• 2000’li yıllarda ilk otonom ev temizleme robotları (elektrik süpürgesi, paspas gibi işleri gerçekleyen robot tipleri) piyasaya sunuldu.
• 2005-2008 yılları arasında Cornell Üniversitesi kendini kopyalayabilen robot üretimini başardı.