Bilgisayar Donanımı (Hardware)
✾ Bilgisayarların elle tutulabilen, gözle görülebilen fiziksel kısımlarına donanım denir.
✾ Dahili Donanım: Bilgisayar kasasının içinde bulunan donanımlardır. anakart, mikroişlemci, bellek, sabit disk, …
✾ Harici Donanım: Kasanın dışında yer alan donanımlardır. 2 farklı türde harici donanım vardır: Girdi aygıtları: klavye, fare, mikrofon, tarayıcı, … Çıktı aygıtları: ekran, yazıcı, hoparlör, çizici, …
Bilgisayar Yazılımı (Software)
Donanımı kullanmak için gerekli olan programlara yazılım denir. Elle tutulmazlar. Belirli bir işlemi yapmak üzere bilgisayara kurulurlar (yüklenirler) [setup (install)]
✽ Kelime işlem (word processor) programları kullanıcıların yazı yazmasını, tablolama (spread sheet) programları hesaplama yapmasını, sunu (presentation) programları da bilgisayar ile sunum yapmasını sağlar.
✽ MP3 ses dosyalarını çalan, film dosyalarını gösteren programlar gibi pek çok farklı yazılım vardır.
İşletim Sistemi
✽Bilgisayar donanımının çalışabilmesi için gereken en temel yazılımdır.
✽ Çevre birimleri ile programlar arasındaki iletişimi sağlar. (Bir yazı dosyasını diskete kopyalamak, yazıcıdan çıktısını almak, … gibi işler işletim sisteminin görevidir.)
✽ Programlar arası veri iletişimini sağlar. (Kullanıcının çeşitli komutlar vermesini ve programları çalıştırmasını sağlar)
✽ Sistemin belleğini yönetir, disk tamponu (disk cache) gibi ek olanaklar sağlayarak belleğin etkili bir şekilde kullanılmasını sağlar.
✽ Saklama aygıtlarındaki dosyalara belli bir düzende erişilmesi için bir dosya yönetim sistemi oluşturur.
✽ Özellikle çok kullanıcılı sistemlerde kaynaklara güvenli erişim sağlar.
Girdi Aygıtları
- Klavye: Üzerinde karakterler, rakamlar ve gerekli olan diğer tuşların bulunduğu gelişmiş bir girdi aracıdır.
- Mouse: Grafik ortamlarda kullanılan, ekrandaki nesneleri işaretlemek ve seçmek için kullanılan girdi aracıdır.
- Tarayıcı: Kağıt üzerindeki yazı, grafik ve fotoğrafları sayısal bilgiye dönüştürür. Bu sayısal bilgiler daha sonra kaydedilebilir.
- Mikrofon: Sesi ses kartına aktarır. Ses kartı da sesin sayısal bilgiye dönüştürülmesini sağlar. Bu şekilde ses bilgisayar ortamında kaydedilebilir.
KASA (AT ve ATX)
Bilgisayarı oluşturan kartları, merkezi işlemci (CPU), RAM, diğer genişletme kartlarını içinde barındıran ve fiziksel zarara karşı koruyan elektrostatik kutulardır. Kasanın içindekilere göz atacak olursak aşağıdaki gibidir.
Anakart (Mainboard)
Bilgisayarlardaki temel devre ve bileşenleri üzerinde bulunduran kart. Ana kart, CPU, BIOS, bellek, depolama aygıtı arabirimleri, seri ve paralel portlar, genişleme yuvaları (ISA, PCI, AGP gibi farklı türleri var) ve ekran, klavye gibi çevre ünitelerinin denetleyicilerini bulundurur. Bir bilgisayarı daha iyi bir modele çevirmek için anakart, CPU ve belleği değiştirmek gerekir. Kullanılması istenilen diğer kartların yeni anakartın genişleme yuvaları ile uyumlu olmasına dikkat edilmelidir.
CD Sürücü, Disket Sürücü ve Disk Sürücü kablolarla ana karta bağlanır. Kablolar türleri: IDE kablo, SCSI kablo, Disket sürücü kablosu
Merkezi İşlem Birimi (CPU: Central Processing Unit)
✽ Bilgisayarın program komutlarını bellekten aldıktan sonra kodlarını çözen ve karşılığı olan işlemleri yerine getiren merkez birimdir.
✽ Ana İşlem Ünitesi, Merkezi İşlemci ya da kısaca mikroişlemci de denir.
✽ CPU genellikle bilgisayarın beyni olarak tanımlanır. Çünkü tüm işlemler CPU tarafından yapılır. Bu nedenle bir bilgisayarın işlem yeteneği ve hızı işlemcisinin yeteneği ve hızıyla doğrudan ilgilidir. Anakart değiştirilmeden, mevcut anakarta uygun daha hızlı bir CPU takılması ile de bilgisayarın hızı arttırılabilir.
Rasgele Erişimli Bellek (RAM: Random Access Memory)
✽ CPU bu bellek tipinin herhangi bir noktasına doğrudan ve hızlı bir şekilde erişebildiği için, herhangi bir saklama ünitesinde yer alan bir program çalıştırılmadan önce RAM’e yüklenir.
✽ RAM’de bilgiler elektrik geldiği sürece saklanırlar. Bilgisayar kapandığında RAM’de yer alan bilgiler silinir.
✽ Bir bilgisayarın ne kadar RAM’a sahip olması gerektiği, kullandığı işletim sistemi ve çalıştıracağı programların ihtiyaçlarına bağlıdır. Windows gibi grafik kullanıcı yüzüne sahip işletim sistemleri daha çok RAM kullanır.
✽ Bilgisayarın ana belleği olarak anakartta kullanılması haricinde, grafik kartlarında da RAM kullanılmaktadır.
Bellek Birimleri
✽ En küçük bellek birimine Bit denir.
- 1 Bit, 0 ya da 1’den (kapalı devre=0, açık devre=1) oluşur.
- Bir karakteri ifade edebilmek için 8 bit’in bir araya gelmesi ile oluşan Byte kullanılır.
- 1024 Byte = 1 KiloByte (KB)
- 1024 KB = 1 MegaByte (MB)
- 1024 MB = 1 GigaByte (GB)
- 1024 GB = 1 TeraByte (TB)
RAM Türleri
✽ Sadece anakarta uygun RAM türü kullanılabilir.
✽ Eskiden kullanılan Extended Data Out (EDO-RAM), Synchronous Dynamic (SD-RAM) ve Rambus Dynamic (RD-RAM) gibi RAM türleri zamanla yerini Double Data Rate SDRAM (DDR-RAM) türüne bırakmıştır.
✽ Günümüzde MHz hızları olarak DDR2, DDR3 ve DDR4 tipi RAM’ler yaygın olarak kullanılmaktadır.
Sadece Okunur Hafıza (ROM: Read Only Memory)
Üretimleri esnasında özel bilgiler ile programlanmış hafıza tipleridir.
• ROM chipleri sadece bilgisayarlarda değil birçok elektronik cihazda da kullanılmaktadır.
• Temel olarak beş adet ROM tipi bulunmaktadır
• ROM (Read Only Memory)
• PROM (Programmable Read Only Memory)
• EPROM (Electrically Programmable Read Only Memory)
• EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read Only Memory)
• Flash memory
• Farklı ROM tipleri olmakla birlikte hepsi için temel iki özellik bulunmaktadır.
• Bu tip hafızalarda elektrik olmasa dahi bilgiler kaybolmazlar.
• Bu tip hafızalarda tutulan bilgiler ya değiştirilemezdir, yada değiştirilmeleri için özel işlemler gerekmektedir.
Sabit Disk (Harddisk)
✽ Bilgisayarlarda en çok kullanılan bilgi depolama ünitesidir.
✽ İçinde yer alan manyetik diskler çıkartılamaz, bu yüzden sabit disk adını almışlardır.
✽ Büyük miktarlarda (2 TB’a kadar) bilgi depolama özelliğine sahiptirler.
✽ Depolama kapasitesi dışında, sabit disklerin ön bellek büyüklüğü ve dönüş hızı da (RPM) önemlidir. Dönüş hızı arttıkça bilgi okuma yazma hızları da artar (7200 rpm)
✽ Taşınabilen (harici) modelleri genellikle USB (universal serial bus) bağlantı noktası üzerinden bilgisayara bağlanırlar.
✽ Sabit disk,vakumlu (havası alınmış ve sürtünmenin en aza indirildiği) bir metal kutu içerisine yerleştirilmiş bir veya daha çok sayıda üzeri manyetik olarak yazılabilen bir film kaplı alüminyum disklerden oluşur.
✽ Bu manyetik diskler dışında: diskleri döndüren bir sürücü motoru, disklerdeki bilgileri okumak ve yeni bilgi eklemek için kullanılan okuma/yazma kafaları, adım motoru ve kontrol devresi bulunur.
CD Sürücü ve Yazıcı
✽ CD-ROM olarak adlandırılan CD sürücüler, fiyatlarının ucuzlamasıyla birlikte 90’lı yılların başlarında PC’lerde yaygın olarak kullanılmaya başlandı. CD’lerin kapasitesi başlarda 650MB iken daha sonra 700MB’a çıktı.
✽ İlk olarak 1998’de geliştirilen CD yazıcılar bilgi okumanın yanında boş CD’lere bilgi yazabilme yeteneğine de sahiptirler. 2 tür boş CD vardır: CD-R: sadece bir defa bilgi yazılabilir, içindeki bilgiler silinemez. CD-RW: birçok defa bilgi yazılabilir, içindeki bilgiler silinebilir
✽ CD sürücülerinin ve yazıcılarının üzerinde yazan numaralar bilgi okuma ve yazma hızlarını gösterir. 1X, saniyede 150KB bilgi anlamına gelir. (52X = 7.800KB/s) 52x32x52 türünde bir yazıcı, tüm diskleri 52 hızlı okur, 32 hızla CD-RW diske yazar, 52 hızla CD-R diske yazar.
DVD Sürücü ve Yazıcı
✽ 90’lı yılların sonlarına doğru ortaya çıkan DVD diskler, CD’lere göre daha yüksek kapasiteye sahiptirler. Tek katmanlı DVD diskler 4.7GB, çift katmanlı (double layer) olanlar ise 8.5GB bilgi saklayabilirler.
✽ DVD sürücü ve yazıcılar fiyatlarının ucuzlamasıyla 2000’li yıllarda yaygınlaştılar.
✽ DVD’de 1X saniyede 1385KB anlamına gelmektedir. 16X DVD sürücü ve yazıcılar 22MB/s hızları ile 52X CD’lerden 3 kat hızlıdırlar.
Ekran Kartı ve Ses Kartı
✽ Ekran kartı görüntüyü bilgisayar ekranına aktarmak için kullanılır. 3D oyunlar gibi yüksek seviyede grafik işlemi gerektiren uygulamalar, niteliği yüksek ekran kartları ile çalışırlar.
✽ Ses kartı ise uygulamalardaki sesleri hoparlöre vermek, mikrofondan veya başka bir aygıttan ses almak gibi işler için kullanılırlar.
✽ Ekran ve ses kartı üzerindeki entegre devreler anakart üzerinde yer alıyorsa ve anakart gerekli bağlantı noktalarına sahipse bu tür bir kart kullanmaya gerek yoktur.
Ağ Kartı (Ethernet Kartı)
✽ Bilgisayarların kablolarla veya kablosuz olarak birbirine bağlanmasında ağ kartları kullanılır.
✽ Kablo ile 10 Mbit/s hızında veri aktaran kartlara Ethernet, 100 Mbit/s hızında olanlara Fast Ethernet, 1000 Mbit/s hızında olanlara ise Gigabit Ethernet denir.
✽ WiFi olarak bilinen 802.11g kablosuz bağlantı hızı 54Mbit/s’tir.
Çıktı Aygıtları
Monitör (Ekran)
✽Bilgisayardan gelen görüntü sinyallerini görmemizi sağlayan aygıttır.
Monitör (Ekran) Çıktı Aygıtı
✽ Televizyonlar ile aynı prensipte çalışırlar. CRT ve LCD ve LED: – CRT (Cathode Ray Tube): İçinde bulunan görüntü tüpü nedeniyle büyük ebatta ve ağırdır. – LCD (Liquid Crystal Display): Sıvı kristaller ile görüntüyü oluşturur. İnce ve hafiftir.
Yazıcı Çıktı Aygıtı
✽ Yazıları, grafikleri ve resimleri kağıda aktarmak için kullanılan aygıttır. 3 çeşidi vardır:
– Nokta vuruşlu: Bir iğnenin kağıda temas eden bir mürekkep şeridine vurması ile çıktı alır. Gürültülü ve yavaş çalışır. Fatura basmak gibi işlerde kullanılır.
– Mürekkep püskürtmeli: Faklı renklerdeki mürekkepleri kağıdın üzerine püskürterek çıktı alır. Renkli veya siyah beyazdır
– Lazer: Kağıdın üzerinde yazılacak olan verinin yerlerini lazer ile elektrostatik olarak işaretler ve o bölgelere toner adı verilen tozu yapıştırır. Hızlı çıktı alması sebebiyle ofislerde kullanılır. Renkli çıktı alabilen modelleri de vardır (pahalıdır).
Bu yazı yorumlara kapalı.